Interviews
Moeder en dochter over 20 jaar pleegzorg
Samen aan de eettafel zittend blikken Corinne en haar pleegdochter Bo (22 jaar) terug op hun pleegzorgervaringen. Wat is er in die 20 jaar veranderd in 'pleegzorgland' en hoe gaat het nu met Bo?
Toen Bo twee jaar was gingen haar ouders uit elkaar. Ze waren nog jong en na de scheiding druk met hun leven opnieuw inrichten. Bo verbleef daardoor vaak op de crèche, bij oma, of bij tante Corinne en oom Peter. Om Bo's moeder de ruimte te geven haar leven op orde te krijgen, wordt afgesproken dat Bo met een vrijwillige pleegzorgplaatsing een half jaar bij Corinne en haar man gaat wonen. Corinne: "20 jaar geleden was er nog niet zoveel geregeld als tegenwoordig en ik had het geluk dat ik minder kon gaan werken om er voor Bo te zijn."
Twee papa's en mama's
Corinne: "Na dat half jaar werd geëvalueerd om te kijken of Bo weer naar huis terug kon. Helaas was er (te) weinig verbetering in de situatie en werd de plaatsing verlengd. Na een aantal verlengingen kwamen we op een punt dat Bo echt niet meer terug kon. Ze was onderdeel van ons gezin en dat werd versterkt toen wij zelf twee kinderen kregen, die Bo echt als hun grote zus zagen."
Bo: "Ik was te klein om te beseffen wat er in die tijd gebeurde, maar ik heb wel bepaalde herinneringen. Er is nooit een geheim van gemaakt dat ik twee papa's en mama's heb en ik ben mijn biologische ouders ook altijd blijven zien. Bij ons in het dorp of bij de sportclub wist iedereen het ook. Maar als we dan op vakantie waren en ik was met mijn zussen aan het spelen, hoorden we bijvoorbeeld 'oh ja jullie lijken wel veel op elkaar zeg!'. Daar moesten we altijd wel om lachen."
Worstelen met loyaliteit
Corinne: "Ook al is alles goed verlopen bij ons, toch hebben we ook moeilijke momenten gekend. De omgang met haar biologische ouders hebben we altijd gestimuleerd, maar dit verliep niet altijd zoals gewenst. Dan worstelde Bo met de loyaliteit naar haar ouders en twijfelde ze over wie of wat ze nou kon geloven."
Bo: "Toen ik ouder werd, was ik er erg blij mee dat ik met mijn pleegzorgbegeleider Marie-Louise kon praten. Bij haar hoefde ik geen kant te kiezen en kreeg ik advies over hoe ik met bepaalde gevoelens om kon gaan. Ik weet nog dat ik haar zelfs een keer midden in de nacht heb gemaild omdat ik niet meer wist wat ik moest doen."
Pleegzorgbegeleiding zó waardevol
Corinne: "Ik weet dat wij geluk hebben gehad met 20 jaar lang dezelfde pleegzorgbegeleider! Zij kende de hele situatie en groeide mee in alles wat wij meemaakten. En ook al krijg je te maken met meerdere pleegzorgbegeleiders, ik wil wel mijn waardering uitspreken voor wat zij voor een gezin betekenen. Zij worden in een lastige situatie gezet en helpen je om op de goede weg te komen én blijven. Dat is zó waardevol. En een verschil met vroeger is dat er nu veel meer trainingen en ervaringsgroepen zijn waar je gebruik van kunt maken."
Bo: "Oh ja, weet je nog die contextuele therapie wat ik helemaal niks vond? Maar die pubergroep vond ik dan wel weer leuk. Konden we een beetje ervaringen uitwisselen zonder dat er ouders bij zaten."
Tijd om uit te vliegen
Corinne: "Dat de pleegzorg zou stoppen als Bo 18 werd bracht onrust met zich mee. Ze voelde zich nog lang niet klaar om uit te vliegen. Maar vlak voor haar verjaardag werd die leeftijd gelukkig verhoogd naar 21 jaar."
Bo: "Ja en nu ben ik 22 en woon ik sinds kort op mezelf en dat gaat hartstikke goed! Ik kom nog lekker vaak langs bij Corinne & Peter en mijn zussen, omdat ik in de buurt ben blijven wonen. Ook heb ik nog af en toe contact met mijn biologische ouders en dat is goed zoals het is."
Doe wat je hart je ingeeft
Vraag jij je af of pleegouder worden ook iets is voor jou(w gezin)? Dit is wat Corinne er ter afsluiting over zei: "Je moet vooral doen wat je hart je ingeeft. Het is zo waardevol om een stukje zorg over te nemen voor een kind die dat nodig heeft. Het gaat niet vanzelf, maar het brengt ook heel veel. Als je denkt dat je het kan, doe het! En het kan ook in deeltijd. Er zijn tegenwoordig heel veel mogelijkheden."
Vanwege privacy zijn de namen niet hun echte namen.
Kinderen zoeken pleegouders
Zíe jij mij?
Nee, het is niet altijd rozengeur en maneschijn. En ja, soms moet je even op adem komen, is het pittig, moeilijk. Natuurlijk heeft het impact op jou en je gezin. Maar toch. Boudina en Richard zorgen graag voor hun twee pleegkinderen, want ze weten hoe belangrijk het is om hen liefde, geborgenheid, een thuis te geven. "Zo'n vermoeid koppie tegen je aan, een kind dat fluistert: 'Ik hou van je', dat zijn zulke mooie momenten."
Het is januari 2019. Boudina heeft net de kerstboom opgeruimd als de telefoon gaat. "In november was met pleegzorg afgesproken om in februari twee kinderen te plaatsen. We hadden een kamertje in orde gemaakt en alles voorbereid. Nu kregen we te horen dat het toch een spoedplaatsing werd. Een dag later kwamen de kinderen bij ons: Daan van 4 jaar en Olivia van 1,5."
Broertje en zusje!
De biologische kinderen van Boudina, Froukje (nu 11) en Maartje (nu 9), kunnen hun geluk niet op. "Een broertje! Ik heb een mooie kleurplaat voor hem gemaakt", vertelt Maartje. Ook Froukje, die graag met poppen speelt, is dolenthousiast en kan niet wachten om voor de baby te gaan zorgen.
Hoor ik er wel bij?
De kinderen vinden na verloop van tijd hun plekje in het gezin en zijn inmiddels echt familie geworden. Toch kan soms de spanning oplopen. Boudina: "Pleegkinderen hebben vaak een achterstand in hun sociale ontwikkeling en hebben in het verleden een onveilige situatie meegemaakt. Onze pleegkinderen laten hechtingsproblematiek zien. In hun hoofd zit nog altijd de gedachte: 'Mag ik hier wel blijven, hoor ik er wel bij?'."
Omgekeerde magneet
"Pleegkinderen met hechtingsproblematiek houden graag zelf de controle", vertelt Boudina. "Dit uit zich bij onze kinderen in moeite hebben met eten, negatieve aandacht vragen, uitdagen. Terechtwijzingen worden vaak als afwijzing gezien. Dit kan voor ons, maar ook voor een juf op school, voor intensieve momenten zorgen. Het is zo belangrijk om achter deze boosheid het kind te blijven zien. Het gedrag komt voort uit hun verleden, uit onmacht. Controle betekent voor hen veiligheid. Het is net een omgekeerd magneetje wat ze in zich hebben. Het stoot af. Eigenlijk roepen ze met hun gedrag: 'Laat me los, houd me vast!'."
Hou op!
Maartje vindt het soms lastig: "Dan zeg ik: 'Hou op! Het is elke dag hetzelfde!'. Maar als mama het uitlegt, begrijp ik het wel." Boudina plant bewust tijd in met de grote meiden. "Even samen naar het dorp, iets leuks doen, of rustig praten. Even later staan ze weer koekjes te bakken met hun pleegzusje."
Buikmama
Daan en Olivia hebben goed contact met hun eigen ouders. "Dat vinden wij zo fijn en belangrijk. Ze weten dat mama niet meer voor hen kan zorgen, maar zij blijft altijd hun buikmama."
Pleegzorg doe je niet alleen
Pleegkinderen hebben vrijwel altijd een rugzakje bij zich. Ook krijgen pleegouders er een hele familie, voogd, pleegzorgwerkers en therapeuten bij. Boudina: "Daarom is goede voorlichting zo belangrijk. Wij hebben bij Stichting Timon in Zeist heel fijne voorlichting en een goede cursus gehad ter voorbereiding op het leven met pleegkinderen. Sinds kort zijn er ook pleegouders zoals wij aanwezig, aan wie je al je vragen kunt stellen. Je doet pleegzorg niet alleen. Gelukkig maar. Onze pleegzorgwerker komt eens in de paar weken langs of belt even. Ook de voogd neemt regelmatig contact op."
Waarom een pleegkind?
De twee kozen bewust (ook) voor pleegkinderen: "We komen beiden uit een groot gezin en voelden dat er nog wel een plekje vrij was. Er zijn nog zoveel kinderen die hulp, liefde, een thuis, nodig hebben. Ook zagen we in onze omgeving mensen met pleegkinderen, waardoor onze interesse gewekt werd. Het is zo waardevol wat je voor een kind kunt betekenen."
Ik hou van je!
Na een 'ontploffing' van emoties kruipen de pleegkinderen vaak weer op schoot, volgt er een omhelzing of opmerking. 'Ik vind jou wel lief hoor, jij mij ook?'
Belangstelling?
Overweegt u pleegouder te worden? Kijk op openjethuis.nl/pleegzorg
De gebruikte namen van de kinderen zijn niet hun echte namen.Geschreven door Marijke Dekker
Gezinshuis: een gewoon gezin, maar dan een beetje anders
Blij met ieniemienie-stapjes
Op het eerste gezicht is het een 'gewoon' gezin. Met drie prachtige kinderen. Een gezin waar samen wordt gespeeld, gewandeld, gekookt, gelachen, gehuild, geleefd. Toch is het ook bijzonder: de kinderen wonen niet bij hun ouders en hebben een complex rugzakje. In een gezinshuis krijgen ze de liefde, aandacht, veiligheid en zorg die zij nodig hebben.
Inge en haar partner vangen sinds 2005 gezinshuiskinderen met complexe problematiek op. Kinderen met ernstige hechtingsproblemen, vaak in combinatie met bijvoorbeeld autisme, een lichte verstandelijke beperking of een trauma.
Om de juiste zorg te kunnen bieden, zijn gezinshuisouders professionals met een afgeronde HBO-opleiding en SKJ-registratie. Inge: "Het is een volwaardige, betaalde baan. Deze kinderen hebben fulltime aandacht en zorg nodig."
Hechting
Voor een gezonde hechting speelt de leeftijd waarop een kind in een gezinshuis komt, een grote rol, zegt Pien (14), die al als baby in het gezinshuis kwam: "Als ouders een klein kindje in huis nemen, is de kans op een goede hechting groter."
Heimwee
Pien voelt zich hier thuis. "Ik zie hen als mijn ouders", vertelt ze. "Ze knuffelen, gaan mee naar uitvoeringen en rapportgesprekken op school, komen voor mij op. En ik kan altijd bij hen terecht. Ik ben heel blij met ze en vind het hier leuk. Als ik ga logeren, heb ik echt heimwee."
Worstenknuffel
Inge knikt: "Als Pien gespannen is, kan ze zich hier thuis weer ontspannen. Ook al is het druk in haar hoofd of is ze verdrietig. Dan doen we vaak een worstenknuffel: zij als worstje tussen ons in."
Hier en nu
Realistische verwachtingen zijn belangrijk voor gezinshuisouders, vindt Inge. "Je werkt in het hier en nu. Daar gebeurt het, ook al zijn de stapjes nog zo klein. We zijn blij als de kinderen taakjes uitvoeren of met zakgeld leren omgaan. Dat zijn vaak trajecten van een lange adem. Veel herhalen of 'ondertitelen'. Als het dan lukt, is dat zo mooi."
Roeping
Alles wat ze doen, staat in het teken van de kinderen. "Het is echt een roeping. Ons eigen leven staat zo lang on hold. Als de kinderen uit logeren zijn, pakken we dat weer even op." Toch is het belangrijk om af en toe even op adem te komen. "De problemen kunnen een zware wissel trekken op het hele gezin. Gelukkig kunnen we altijd een beroep doen op een gedragswetenschapper. Ook denkt de gemeente mee in het faciliteren van oplossingen, zoals taxivervoer naar speciaal onderwijs."
Avontuur
Ze zijn gedreven, willen kinderen helpen. Stap voor stap. "Het is telkens een zoektocht. Wat zit er onder het gedrag? Hoe kunnen we het kind op weg helpen? Telkens opnieuw een avontuur, een uitdaging waarin we onze tanden zetten. Wordt specifiek gedrag veroorzaakt door trauma's? Of moeten we (ook) met een andere bril, zoals een autisme-bril, kijken? Of anders communiceren? Mooi als zo'n aanpak werkt en je dat ook kunt delen met de leerkracht."
Speen
Wat doe je bijvoorbeeld als een jongere met de sociaal-emotionele vermogens van een kind van 1,5 jaar echt een beugel nodig heeft, maar haar speen 's nachts onmisbaar is? "Die speen gaf rust, geborgenheid. Zonder speen raakte ze in paniek. Na ons erin verdiept te hebben, hebben we met een speciaal ritueel afscheid genomen van de speen en haar voortaan met een mutsje laten slapen. Dat hielp. Zoiets geeft echt een kick."
Betekenisvol
"Mooi om te ontdekken hoe je een kind kunt helpen, wat het nodig heeft. Al is het 'maar' een ieniemienie-stapje. Zo'n kind komt van ver. Leren door met elkaar het leven aan te gaan. Het geeft ons energie en betekenis aan ons leven."
Zou jij ook graag iets willen betekenen voor kinderen of gezinnen in de gemeenten Zeist, Utrechtse Heuvelrug, Bunnik, de Bilt of Wijk bij Duurstede? Dat kan via informele steun of als vrijwilliger, via (deeltijd) pleegzorg of gezinshuiszorg. Om steungezin, vrijwilliger of (deeltijd) pleegouders te zijn, is geen professionele achtergrond nodig.